روز چهارشنبه ۲۹ دی ۱۴۰۰ (۱۹ ژانویه ۲۰۲۲) روزی سرنوشت‌ساز و تاریخی برای نیروی هوایی یونان بود. در ساعت ۱۲/۴۸ به وقت آتن، نخستین دسته شش فروندی جنگنده‌های همه‌منظوره رافال نیروی هوایی یونان متشکل از دو فروند نمونه آموزشی-رزمی دی‌جی (Rafale DG) و چهار فروند نمونه تک‌سرنشین و رزمی ایی‌جی (Rafale EG) سرانجام حدود یک‌سال پس‌ازانعقاد قرارداد خرید آن‌ها وارد پایگاه هوایی تاناگرا در ۵۰ کیلومتری شمال آتن شدند.
پیش‌تر در ۶ بهمن ۱۴۰۰ (۲۵ ژانویه ۲۰۲۱) قرارداد خرید ۱۸ فروند از این جنگنده‌ها شامل ۱۲ فروند دست‌دوم که پیش‌تر در خدمت نیروی هوایی و فضایی فرانسه بودند و شش فروند تازه‌ساز به ارزش ۲.۵ میلیارد یورو برابر با ۳.۰۳ میلیارد دلار در جریان سفر رسمی وزیر دفاع فرانسه، فلورانس پارلی به آتن و دیدار او با نخست‌وزیر یونان، کیریاکوس میتسوتاکیس امضا شده بود. چند ماه پس‌ازآن در تاریخ بیستم شهریور ۱۴۰۰، نخست‌وزیر یونان خبر از سفارش شش فروند جنگنده رافال نوساز دیگر به فرانسه داد تا مجموع سفارش‌های این کشور از این جنگنده را به ۲۴ فروند برساند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
نخستین جنگنده رافال نیروی هوایی یونان از نوع آموزشی-رزمی در تاریخ ۳۰ تیر ۱۴۰۰ در جریان یک مراسم رسمی در فرانسه تحویل این نیرو شد. روند تحویل این جنگنده‌ها با آماده‌سازی و تحویل فروند ششم تا آبان امسال ادامه پیدا کرد. هم‌زمان آموزش فشرده نخستین گروه هشت‌نفره از خلبانان سابق جنگنده‌های میراژ ۲۰۰۰ ایی‌جی (Mirage 2000EG) نیروی هوایی یونان برای پرواز با این جنگنده‌ها در تاسیسات داسو در شهر بوردو فرانسه ادامه یافت. آموزشی که تا یک هفته پیش ادامه داشت.
خرید جنگنده‌های رافال از فرانسه تنها بخش کوچکی از همکاری‌های نظامی و امنیتی دو کشور برای مقابله با جاه‌طلبی‌های ترکیه به رهبری رئیس‌جمهوری اسلام‌گرای آن، رجب طیب اردوغان در منطقه شرق دریای مدیترانه و دریای اژه است. بیش از دو سال است که ناوهای نیروی دریایی ترکیه و هواپیماهای نیروی هوایی این کشور بدون مجوز و غیرقانونی حریم هوایی و دریایی یونان و قبرس را نقض می‌کنند. کشتی‌های حفاری و تحقیقاتی این کشور با حمایت نیروی دریایی آن وارد آب‌های منطقه اقتصادی قبرس می‌شوند و دست به تجسس برای منابع زیرزمینی و گازی این کشور می‌زنند.
ملاقات کیریاکوس میتسوتاکیس، نخست‌وزیر یونان، با خلبانان جنگنده‌های رافال این کشور (Babak Taghvaee)
خریداری و تحویل جنگنده‌های رافال به نیروی هوایی یونان به ارزش ۲.۵ میلیارد یورو و متعاقبا خرید هشت فروند ناوچه پیشرفته از فرانسه در سال‌های ۱۴۰۰ الی ۱۴۰۴ برای استفاده نیروی دریایی این کشور طی چندین قرارداد به ارزش کلی پنج میلیارد یورو توان رزمی و عملیاتی نیروهای هوایی و دریایی یونان را برای مقابله با نیروی هوایی و دریایی ترکیه به‌طور قابل‌توجهی افزایش خواهد داد. جنگنده‌های رافال در خدمت اسکادران ۳۳۲ نیروی هوایی یونان از تیرماه سال آینده وظیفه آماده‌باش ۲۴ ساعته به‌منظور دفاع از حریم هوایی یونان بر فراز دریای اژه در برابر جنگنده‌های اف-۱۶ نیروی هوایی ترکیه را بر عهده خواهند داشت.
چرا جنگنده‌های رافال باعث برتری قدرت هوایی یونان نسبت به ترکیه می‌شود؟
تا پیش از خریداری و تحویل جنگنده‌های رافال به یونان، نیروی هوایی این کشور ۲۲۸ فروند جنگنده عملیاتی داشت. این جنگنده‌ها متشکل از ۳۱ فروند جنگنده بمب‌افکن اف-۴ ایی‌فانتوم ۲ (F-4E Phantom II)، ۱۵۵ فروند اف-۱۶ سی و دی و درنهایت ۳۸ فروند جنگنده میراژ ۲۰۰۰ در چهار مدل بودند که در خدمت۱۱ اسکادران مستقر در شش پایگاه هوایی قرار داشتند. تعدادی از آن‌ها نیز برای مقابله با تجاوز مکرر جنگنده‌های نیروی هوایی ترکیه به حریم هوایی یونان بر فراز دریای اژه به جزایر اسکیروس و لیمنوس در این دریا اعزام شده بودند.
در مقابل نیروی هوایی ترکیه ۲۶۸ جنگنده متشکل از ۳۴ فروند اف-۴ ایی‌فانتوم ۲ ترمیناتور ۲۰۲۰ (Terminator-2020) و ۲۳۴ فروند جنگنده اف-۱۶ سی و دی در اختیار دارد. این جنگنده‌ها در خدمت ۱۱ اسکادران شکاری مستقر در هفت پایگاه جنگنده این نیرو بودند. شماری از آن‌ها برای تقویت دفاع هوایی ترکیه در جنوب این کشور به دو فرودگاه غیرنظامی اعزام شده بودند.
این نیرو همچنین چهار فروند نخست از مجموع ۳۰ فروند جنگنده اف-۳۵ آ رادار گریز و نسل پنجم خود را در تیرماه سال ۱۳۹۷ در آمریکا تحویل گرفته بود و بنا بود سفارش‌هایش از این نوع جنگنده را به ۱۲۰ فروند افزایش دهد. این در حالی بود که یونان به دلیل مشکلات اقتصادی و همچنین استفاده از سامانه‌های پدافندی روسی اس-۳۰۰ پی‌ام یو-۱ و تور ام ۱ در نیروی هوایی‌اش قادر به خرید این جنگنده پیشرفته نبود.
اما همه‌چیز در سال ۱۳۹۸ به نفع یونان تغییر کرد. در آن سال ترکیه دو گردان سامانه پدافند هوایی برد بلند اِس-۴۰۰ سفارش داده شده خود از روسیه را تحویل گرفت و متعاقبا نیروهای مسلح این کشور نه‌تنها در منطقه شرق دریای مدیترانه بلکه در لیبی دست به ماجراجویی زدند؛ از نقض مکرر تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل علیه طرفین درگیر در جنگ داخلی لیبی تا نقض مکرر حق حاکمیت قبرس بر آب‌های جنوب و غرب این کشور و ارسال مکرر کشتی‌های تحقیقاتی و تجسسی برای کشف منابع زیرزمینی این کشور در بستر دریای مدیترانه.
یکی از جنگنده‌های میراژ ۲۰۰۰ایی‌جی‌اِم اسکادران ۳۳۲ نیروی هوایی یونان که به‌تازگی بازنشسته شده است (Babak Taghvaee)
تمامی این مسائل سبب شد تا دولت ایالات‌متحده آمریکا به رهبری رئیس‌جمهوری وقت آن، دونالد ترامپ، دستور لغو قرارداد خریداری جنگنده‌های اف-۳۵ آ ترکیه را بدهد و مانع از تحویل چهار فروند نخست آن‌ها به این کشور شود. از سویی دیگر، نیروی هوایی ترکیه با محدودیت‌های جدید دیگری برای عملیاتی نگه‌داشتن ناوگان جنگنده‌های اف-۱۶ خود مواجه شد. دولت آمریکا از فروش کیت‌های ارتقای این جنگنده‌ها به ترکیه خودداری کرد.
در مقابل، یونان قراردادی به ارزش حدود ۲.۴ میلیارد دلار به‌منظور ارتقای ۸۵ فروند از جنگنده‌های اف-۱۶ سی و دی بلاک ۵۲ خود به سطح اف-۱۶ وی وایپر بلاک ۷۲ با ایالات‌متحده آمریکا منعقد کرد و از سوی دیگر مذاکرات برای خرید ۱۸ الی ۲۴ فروند جنگنده اف-۳۵ آ از این کشور را آغاز کرد. جنگنده‌هایی رادار گریز که بنا بود جایگزین ناوگان ۳۱ فروند اف-۴ ایی‌فانتوم-۲ های نیروی هوایی یونان شوند.
اگرچه دولت یونان درنهایت جنگنده‌های اف-۳۵ آ نخرید اما درنهایت در شهریور۱۳۹۹ تصمیم به خریداری ۱۸ فروند جنگنده نسل ۴.۵ رافال به‌منظور جایگزینی با آخرین جنگنده‌های میراژ ۲۰۰۰ بی جی‌ام و ایی جی‌ام نیروی هوایی این کشور گرفت. نیروی هوایی یونان از سال ۱۳۶۶ از جنگنده‌های میراژ ۲۰۰۰ استفاده می‌کند، جنگنده‌هایی همه‌منظوره که قابلیت اصلی آن‌ها دفاع هوایی است. ده فروند از این جنگنده‌ها در سال‌های اوایل دهه ۱۳۸۰ خورشیدی به سطح مارک ۵ ارتقا یافته و ۱۵ فروند دیگر از نوع میراژ ۲۰۰۰ مارک ۵ نیز در جریان یک قرارداد ۱.۶ میلیارد یورویی از فرانسه در سال ۱۳۸۶ خریداری شدند.
بنابراین ترکیه تحت رهبری رجب طیب اردوغان نه‌تنها از خرید جنگنده‌های نسل پنجم اف-۳۵ آ محروم شد بلکه نتوانست ضمن کسب توانایی طراحی و ساخت جنگنده نسل پنجم جایگزین اف-۳۵ با کمک انگلستان و کره جنوبی جنگنده‌های اف-۱۶ خود را به سطح بلاک اف-۱۶ وی وایپر ارتقا دهد. از سوی دیگر، نیروی هوایی این کشور با مشکل تامین قطعات برای ناوگان جنگنده‌های فرسوده اف-۴ ایی فانتوم -۲ ترمیناتور ۲۰۲۰ از کشور اسرائیل به دلیل رو به وخامت رفتن روابط دو کشور به دنبال حمایت دولت ترکیه از گروه تروریستی حماس مواجه شده است و درنتیجه این نیرو تنها می‌تواند ۱۸ فروند از آن‌ها را به‌طور هم‌زمان عملیاتی داشته باشد.
جنگنده‌های رافال جای چه چیزی را در خدمت نیروی هوایی یونان خواهند گرفت؟
به‌طور سنتی، جنگنده‌های میراژ ۲۰۰۰ نیروی هوایی یونان وظیفه محافظت از حریم هوایی این کشور به‌خصوص بر فراز دریای اژه را بر عهده دارند. این جنگنده‌ها در خدمت تیپ ۱۱۴ رزمی این نیرو مستقر در پایگاه هوایی تاناگرا در ۵۰ کیلومتری شمال غرب آتن است. اسکادران ۳۳۱ این تیپ مجهز به ۲۴ فروند میراژ ۲۰۰۰-۵ ایی‌جی و بی‌جی است که به‌جز ۱۰ فروند همگی کمتر از ۱۵ سال سن دارند درحالی‌که اسکادران ۳۳۲ مجهز به ۱۴ فروند میراژ ۲۰۰۰ ایی جی‌ام و بی جی‌ام است که با میانگین سنی ۳۵ سال تنها شش فروندشان به‌طور هم‌زمان عملیاتی‌اند.
بیش از ۱۰ سال است که نیروی هوایی یونان با مشکلات تامین قطعه برای ناوگان جنگنده‌های میراژ ۲۰۰۰ بی‌جی‌ام و ایی‌جی‌ام خریداری و تحویل شده در سال‌های دهه ۱۳۶۰ مواجه است، جنگنده‌هایی که نه‌تنها نقش کلیدی در محافظت از حریم هوایی این کشور بر فراز دریای اژه ایفا کرده بلکه با موشک‌های ضد کشتی ای‌ام.۳۹ اگزوسه (AM.39 Exocet) توان ضد سطحی برای نیروی هوای این کشور فراهم می‌کنند.
درنتیجه کمبود قطعات از یک‌سو و همچنین بالا رفتن هزینه‌های تعمیر و نگهداری این جنگنده‌ها، روند بازنشستگی تدریجی این جنگنده‌ها از سال ۱۳۹۸ آغاز شد. یک سال پس‌ازآن نیز تصمیم گرفته شد تا برای جایگزینی آن‌ها ۱۸ فروند جنگنده نسل ۴.۵ رافال از فرانسه خریداری شود؛ جنگنده‌هایی که سرانجام در تاریخ ششم بهمن ۱۳۹۹ خریداری شدند. پس‌ازآن نیز در شهریور ۱۴۰۰ دولت یونان تصمیم به خریداری شش فروند دیگر از آن‌ها گرفت. در این حین شمار جنگنده‌های عملیاتی میراژ ۲۰۰۰ ایی‌جی‌ام و بی جی‌ام نیروی هوایی یونان به تنها هشت فروند در تابستان ۱۴۰۰ و درنهایت شش فروند در حال حاضر کاهش پیدا کرد.
با تحویل شش فروند دیگر از جنگنده‌های رافال به نیروی هوایی یونان در تابستان سال ۱۴۰۱، این نیرو آخرین شش فروند جنگنده میراژ ۲۰۰۰ بی جی‌ام و ایی جی‌ام خود را از خدمت خارج خواهد کرد. خروج از خدمت این جنگنده‌ها با کسب آمادگی کامل رزمی جنگنده‌های رافال این نیرو در خدمت اسکادران ۳۳۲ شکاری هم‌زمان خواهد شد. متعاقبا از تیرماه سال ۱۴۰۱، این اسکادران وظیفه محافظت از حریم هوایی یونان در کنار دو اسکادران دفاع هوایی دیگر این نیرو که به جنگنده‌های اف-۱۶ سی و دی مجهز‌ند را بر عهده خواهد گرفت. همچنین جنگنده‌های رافال قابلیت حمل موشک‌های ضدکشتی اگزوسه را نیز همچون ناوگان کوچک شش فروندی میراژهای ۲۰۰۰ بی جی‌ام و ایی‌جی‌ام یونانی کسب خواهند کرد.
با از رده خارج شدن آخرین دو فروند جنگنده آموزشی-رزمی میراژ ۲۰۰۰ بی جی‌ام و چهار فروند نمونه تک کابین و رزمی آن یعنی میراژ ۲۰۰۰ ایی‌جی‌ام در تیرماه ۱۴۰۱، نیروی هوایی یونان تنها کاربر ۲۴ فروند میراژ ۲۰۰۰-۵ خواهد بود. جنگنده‌هایی که هم‌اکنون در خدمت اسکادران ۳۳۱ شکاری این نیرو در پایگاه هوایی تاناگرا قرار دارند. این جنگنده‌ها علاوه بر آنکه به‌منظور دفاع هوایی مورد استفاده قرار می‌گیرند قابلیت حمل و استفاده از موشک‌های کروز اسکالپ (SCALP) را نیز دارند.
جنگنده‌های نسل ۴.۵ رافال مسلح به موشک‌های هدایت حرارتی کوتاه برد میکا-آی آر (MICA-IR) و بلند برد هدایت آشیانه‌یاب فعال راداری از نوع مِتِئور (Meteor) برتری هوایی را برای نیروی هوایی یونان در منطقه شرق دریای مدیترانه و دریای اژه به همراه خواهد آورد. این جنگنده‌ها نه‌تنها در مانورپذیری از جنگنده‌های اف-۱۶ سی و دی بلاک ۵۰+ (F-16C/D Block 50+) نیروی هوایی ترکیه برتر‌ند بلکه سامانه‌های راداری، تسلیحات و اپتیکی آن‌ها به همراه موشک‌های پیشرفته میکا و مِتِئور آن‌ها را برنده هرگونه رزم هوایی نزدیک و یا فراتر از میدان دید علیه جنگنده‌های اف-۱۶ نیروی هوایی ترکیه می‌کند.
